سیستم عامل های شبکه چه ویژگی هایی دارند؟

آشنایی با ویژگی های سیستم عامل های شبکه ای

سرویس دهنده ها و در کل شبکه ها به چه سیستم عاملی نیاز دارند؟ پاسخ به این سؤال مستلزم آشنایی با ویژگی هایی است که در ادامه بررسی می شود. سیستم عامل هایی که در شبکه استفاده می شوند باید ویژگی هایی را افزون بر سیستم عامل هایی که در کاربردهای خانگی مورد استفاده قرار می گیرند داشته باشند. هرچند امروزه اکثر کاربران خانگی به محض اتصال به اینترنت عملً به عنوان کاربر شبکه محسوب می شوند بنابراین خصوصیات سیستم عامل های شبکه برای سیستم های خانگی نیز (در حدی کمتر) معنی پیدا می کند. برخی از این ویژگی ها به ترتیب اهمیت عبارتند از:

• (امنیت ) Security 
  
  
• (چند وظیفه ای ) Multitasking
  
  
• (پشتیبانی از چندین پردازنده ) Multi Processor Support
  
  
• (قابلیت اطمینان و پایداری ) Stable &Reliable 
  
  
• (تحمل خطا) Fault Tolerance
  
  
• (نرم افزار تهیه نسخه پشتیبان ) Backup Utilities
  
  
• (ابزارهای مدیریتی ) Unified Administrative Tools &Simple 
  
  
• (پشتیبانی ) Support

1-  امنیت:

مهم ترین ویژگی است. مسایل امنیتی هر چند که باعث کندی سیستم می شود اما به عنوان رکن کار هر سیستم عامل شبکه محسوب می شود. امنیت برای سیستم عامل را می توان در حوزه های مختلفی بررسی کرد به عنوان مثال:

الف) امنیت در حوزه دسترسی بـه دیسک و فایل – سیستم (File System Security &Disk )

ب) امنیت در حوزه عملیاتی که کاربرد عام دارند مانند:

تغییر ساعت سیستم (Changing System time)

نصب نرم افزار، سخت افزار و انجام تنظیمات (Software Installation &Hardware (اجرای برنامه ها و تغییر در پارامترهای مربوطه )Services &Running Applications

ج) امنیت در حوزه شبکه های کامپیوتری و اطلاعات تبادلی (Network Services)

د) امنیت در ورود به سیستم (System Login)

مثال: سیستم عامل های DOS و خانواده 9x جزو آن دسته از سیستم هایی هستند که امنیت چندانی مخصوصاً در حوزه های «الف»، «ب» و «ج» ندارند. پس از روشن کردن یک رایانه با سیستم عامل ویندوز ٩٨ به راحتی می توان بدون هیچگونه گذر واژه ای وارد آن شده، به هرجا روی دیسک دسترسی پیدا کرده (که با FAT آماده شده)، هر برنامه ای را نصب، حذف یا اجرا کرده و هرگونه تغییر سخت افزاری را اعمال کرد. در صورتی که این امر در خانواده NT به راحتی امکان پذیر نیست، فقط کاربرانی که عضو گروه Administrators باشند اختیار کامل در انجام عملیات فوق را دارا هستند.

نکته: کاربرانی که هنگام نصب ویندوز اکس پی تعریف می شوند همگی عضو گروه Administrators بوده و برای کاهش قدرت آنها می توان گروه آنها را به­Limited users تبدیل کرد. چنانچه در ویندوز اکس پی فقط یک کاربر تعریف کنیم، در آن صورت رایانه پس از Boot شدن خود به خود وارد سیستم می شود بدون آنکه گذر واژه ای از ما خواسته شود، در این حالت سیستم عامل ویندوز اکس پی به طور خودکار همان یک کاربر را Auto Login می کند و این به معنای نقض امنیت در ورود به سیستم نیست، می توان این ویژگی را غیرفعال کرد. ضمناً این خصوصیت یعنی Auto Login در بقیه اعضای خانواده ویندوز NT نیز وجود دارد.


2- چند وظیفه ای:

توانایی اجرای هم زمان چندین برنامه با هم است. این ویژگی نیازی به شرح بیشتر نداشته و امروزه در تمامی سیستم ها وجود دارد و یک ویژگی عادی به شمار می رود.سیستم عامل DOS به عنوان یک سیستم عامل قدیمی Multi task نیست اما سیستم عامل های خانواده ویندوز همگی چند وظیفه ای هستند.

پشتیبانی از چندین پردازنده:

می دانیم که هر چه تعداد پردازنده های موجود روی یک برد اصلی بیشتر باشد کارها سریع تر انجام می شود. امروزه بردهای چند پردازنده در دو زمینه عمده کاربرد دارند:

ــ سرویس دهنده ها

ــ رایانه هایی که عملیات سنگین گرافیکی و پویا را انجام می­دهند (Graphic­Workstations).

بنابراین در مواردی که نیاز به استفاده از بردهایی با بیش از یک CPU باشد لازم است تا سیستم عامل نیز بتواند آنها را شناسایی کرده و استفاده کند.در سیستم عامل های شرکت مایکروسافت، فقط سیستم عامل های خانواده ویندوز NT قادر به شناسایی و بهره برداری از چندین CPU هستند.

پشتیبانی از چندین پردازنده در سیستم عامل ها با ٢ سیاست کلی متقارن و نامتقارن انجام می شود، SMP Symmetric Multi Processing, AMP Asymmetric Multi Processing

تحمل خطا: عدم تأخیر در ارایه سرویس و قدرت تحمل در هنگام بروز مشکل و خطاهای عمدتاً سخت افزاری است به عبارت دیگرتحمل خطا (به اختصار FT) قابلیتی است در سیستم عامل که می تواند هنگام بروز مشکلت از تجهیزات جایگزین استفاده کرده و بدون تأخیر (یا با تأخیر بسیار کوتاه) به طور خودکار به سرویس دهی ادامه دهد. نکته اصلی در FT این است که هنگام بروز خطا اولا زمان قطع شدن سرویس بسیار کوتاه بوده، ثانیاً عملیات جایگزینی بدون عوامل انسانی و به طور خودکار صورت می گیرد.مسئول سیستم در فرصت مناسب می تواند اشکال ها را بررسی و رفع کند.

اطلاعات را در حالت کلی می توان به دو دسته تقسیم کرد:

الف) اطلاعاتی که کاربر به صورت مستقیم از اهمیت آن آگاهی دارد، مانند انواع پرونده ها یا حتی برنامه های کاربردی که تهیه و نصب کرده است (User Data).

ب) اطلاعاتی که کاربر به طور مستقیم با آن سروکار ندارد بلکه برای سیستم عامل مهم است (System Data)

اغلب کاربران پس از مدت کوتاهی با نحوه تهیه پشتیبان از اطلاعات خودشان آشنا می شوند اما کمتر کاربر عادی پیدا می شود که طی مدت کوتاهی بتواند به طور کامل از اطلاعات سیستمی نیز پشتیبان گرفته یا بازیابی کند چرا که با توجه به پیچیدگی سیستم عامل ها، کسب آگاهی نسبت به ظرافت های سیستم عامل در زمان کوتاه امر ساده ای نبوده و نیاز به تجربه و تخصص دارد.

چگونه می توان از اطلاعات سیستمی بدون مهارت لازم پشتیبان گرفت؟
یک راه حل مناسب آن است که سیستم عامل ابزارهای قوی و در عین حال کاربر پسند در اختیار کاربر بگذارد تا او بتواند اولً به راحتی اطلاعات را دسته بندی کند ثانیاً بدون داشتن تخصص زیاد قادر به تهیه پشتیبان از اطلاعات سیستمی باشد. خوشبختانه ابزارهای تهیه پشتیبان در سیستم عامل های ویندوز x.5 NT دارای چنین توانایی هایی بوده و کاربر می تواند در صورت داشتن مجوز، تنها به علمت گذاری در قسمت «System State» به تهیه پشتیبان از System Data اقدام کند.

تفاوت بین ابزارهای خاص تهیه پشتیبان (مانند NTBackup در ویندوزx.5 NT) با ابزارهای عمومی مدیریت پرونده ها که عملیاتی مانند کپی را انجام می دهند در این است که قابلیت هایی در این ابزارها وجود دارد که در برنامه های عمومی (مانند My Computer) نیست. مهمترین این قابلیت ها عبارتند از:

الف) به کمک ابزارهایی مانند NTBackup به راحتی از اطلعات سیستمی نسخه پشتیبان تهیه می شود.

ب) با این ابزارها، از پرونده هایی که در حال استفاده هستند (Open Files) می توان به راحتی نسخه پشتیبان تهیه کرد.

سیاست های تهیه پشتیبان (Backup Policy) در ابزارهای خاص تنوع بیشتری دارد، بدان معنی که می توان برای تهیه پشتیبان با معیارهایی همچون «فقط پرونده های تغییر یافته» و … اقدام کرد که درابزارهای معمولی تنوع این معیارها کمتر است.

د) با ابزارهای خاص می توان انجام عملیات را به طور خودکار در موعد دلخواه زمانبندی کرد (Scheduling)

هـ) ابزارهای خاص می توانند از مجوزهای امنیتی لیست دسترسی افراد به پرونده ها که به اختصار ACL خوانده می شود نیز پشتیبان گرفته و بازیابی کنند. منظور از ACL لیستی است در فایل سیستم هایی مانند NTFS که تعیین می کند چه افرادی چه عملیاتی را با یک پرونده یا پوشه می توانند انجام دهند.

بدیهی است که ACL در FAT یا ٣٢ FAT وجود ندارد چرا که FAT امنیت ندارد.